Ubushakashatsi, bwiswe “Ubufatanye hagati yo kwibasirwa n’udukoko twa Organophosphate n’igitekerezo cyo kwiyahura mu bantu bakuru bo muri Amerika: Ubushakashatsi bushingiye ku baturage,” bwasesenguye amakuru y’ubuzima bwo mu mutwe n’ubw’umubiri yaturutse ku bantu barenga 5.000 bafite imyaka 20 kuzamura muri Leta Zunze Ubumwe za Amerika. Ubu bushakashatsi bwari bugamije gutanga amakuru y’ingenzi yerekeye ibyorezo ku isano iri hagati yo kwibasirwa n’udukoko twa organophosphate imwe n’ivanze n’indwara ya SI. Abanditsi bavuga ko kwibasirwa n’udukoko twa organophosphate ivanze “bikunze kugaragara kurusha kwibasirwa n’udukoko twa organophosphate imwe, ariko kwibasirwa n’udukoko twa SI bifatwa nk’aho ari bike…” Ubu bushakashatsi bwakoresheje “uburyo bugezweho bw’ibarurishamibare bugaragara mu bushakashatsi bw’ibiza ku bidukikije kugira ngo hakemurwe ibintu byinshi byanduza,” nk’uko abanditsi bakomeza babivuga. Ihuriro Rikomeye Hagati y’Uruvange n’Ibisubizo Bihariye ku Buzima” kugira ngo hakorwe urugero rw’ibasirwa n’udukoko twa organophosphate imwe n’ivanze.
Ubushakashatsi bwagaragaje ko kuba umuntu ahura n'ibintu bifitanye isano n'ingufu za organophosphate igihe kirekireimiti yica udukokobishobora gutuma ibintu bimwe na bimwe birinda mu bwonko bigabanuka, bityo abagabo bakuze bahura n’imiti yica udukoko ya organophosphate igihe kirekire baba bafite ibyago byinshi byo kugira ingaruka mbi z’imiti yica udukoko ya organophosphate kurusha abandi. Ibi bintu byose hamwe bituma abagabo bakuze bagira ibibazo by’imihangayiko, kwiheba, ndetse n’ibibazo byo mu mutwe iyo bahuye n’imiti yica udukoko ya organophosphate, izwiho kuba impamvu zishobora gutuma umuntu agira igitekerezo cyo kwiyahura.
Organophosphates ni ubwoko bw'imiti yica udukoko ikomoka ku mitsi yo mu gihe cy'Intambara ya Kabiri y'Isi Yose. Ni imiti ibuza kolinesterase ifatana ku buryo budasubirwaho n'aho enzyme acetylcholinesterase (AChE) ikorera, ikaba ari ingenzi mu gutuma imitsi ikwirakwira mu buryo busanzwe, bityo ikabuza iyo enzyme gukora. Kugabanuka k'imikorere ya AChE bifitanye isano n'igipimo cyo hejuru cy'ihungabana ku bantu bafite ibyago byinshi byo kwiyahura. (Reba raporo ya Beyond Pesticides hano.)
Ibisubizo by'ubu bushakashatsi buheruka bishyigikira ubushakashatsi bwakozwe mbere bwasohotse mu kinyamakuru OMS Bulletin, cyagaragaje ko abantu babika imiti yica udukoko ya organophosphate mu ngo zabo bashobora kugira ibitekerezo byo kwiyahura bitewe n'ubwinshi bw'ibintu bibatera. Ubushakashatsi bwagaragaje isano iri hagati y'ibitekerezo byo kwiyahura n'imiti yica udukoko yo mu ngo. Mu duce ingo zishobora kubikamo imiti yica udukoko, igipimo cy'ibitekerezo byo kwiyahura kiri hejuru ugereranyije n'abaturage muri rusange. Abahanga mu bya siyansi ba OMS babona ko uburozi bw'imiti yica udukoko ari bumwe mu buryo bw'ingenzi bwo kwiyahura ku isi yose, kuko uburozi bw'imiti yica udukoko bwiyongera butuma iba ibintu bishobora kwica. Dr. Robert Stewart, umushakashatsi wa OMS Bulletin, yagize ati: “Imiti yica udukoko ya organophosphate ikoreshwa cyane ku isi yose. Iyo irenze urugero, iba imiti yica cyane, bigatuma abantu benshi biyahura ku isi yose.”
Nubwo Beyond Pesticides imaze igihe itanga raporo ku ngaruka mbi z’imiti yica udukoko kuva yatangira, ubushakashatsi muri uru rwego buracyari buke. Ubu bushakashatsi bukomeza kugaragaza impungenge zikomeye ku buzima rusange, cyane cyane ku bahinzi, abakozi bo mu mirima, n'abantu batuye hafi y'imirima. Abakozi bo mu mirima, imiryango yabo, n'abatuye hafi y'imirima cyangwa ibimera by'imiti bafite ibyago byinshi byo kwanduzwa n'iyi miti, bigatera ingaruka zitari nziza. (Reba urubuga rwa interineti rwa Beyond Pesticides: Uburinganire mu buhinzi n'ibyago bitagira ingano.) Byongeye kandi, imiti yica udukoko ya organophosphate ikoreshwa ahantu henshi, harimo n'imijyi, kandi ibisigazwa byayo bishobora kuboneka mu biribwa no mu mazi, bigira ingaruka ku baturage muri rusange, bigatuma habaho kwibasirwa n'imiti yica udukoko ya organophosphate n'indi miti yica udukoko.
Nubwo abahanga mu bya siyansi n'inzobere mu by'ubuzima rusange bashyira igitutu ku bahanga mu bya siyansi, imiti yica udukoko ya organophosphate ikomeje gukoreshwa muri Leta Zunze Ubumwe za Amerika. Ubu bushakashatsi n'ubundi bwerekana ko abahinzi n'abantu bo mu turere tw'abahinzi bafite ibyago byinshi byo kurwara indwara zo mu mutwe bitewe no gukoresha imiti yica udukoko, kandi ko guhura na organophosphate bishobora gutera ibibazo byinshi by'imitsi, imyororokere, ubuhumekero, n'ibindi bibazo by'ubuzima. Ububiko bw'amakuru bwa Beyond Pesticides Pesticide-Induced Diseases (PIDD) bukurikirana ubushakashatsi buheruka ku bijyanye no guhura n'imiti yica udukoko. Kugira ngo umenye byinshi ku ngaruka nyinshi z'imiti yica udukoko, reba igice cya PIDD ku ipaji ya PIDD kivuga ku byiyumvo, kwiyahura, indwara zo mu bwonko n'imitsi, kubangamira imikorere y'imisemburo, na kanseri.
Kugura ibiryo by’umwimerere bifasha mu kurinda abakozi bo mu mirima n’abarya imbuto z’imirimo yabo. Reba uburyo bwo kurya ubyitondeye kugira ngo umenye ingaruka zo kwibasirwa n’imiti yica udukoko mu gihe urya imbuto n’imboga bisanzwe, kandi utekereze ku nyungu zo kurya ibiryo by’umwimerere ku buzima, ndetse no ku ngengo y’imari.
Igihe cyo kohereza: Ugushyingo-27-2024



